Ô nhiễm không khí không chỉ xuất hiện tại các thành phố đông dân cư, với nền công nghiệp phát triển. Khoảng 3 tỷ người trên khắp thế giới đang chịu nguy hiểm từ khói phục vụ nấu nướng và các đám cháy. Ô nhiễm không khí có nguồn gốc từ nhà bếp gây ra cái chết của 3,8 triệu người trong năm 2016.


Ô nhiễm môi trường không khí đang là một vấn đề bức xúc đối với môi trường đô thị, công nghiệp và các làng nghề ở nước ta hiện nay. Ô nhiễm môi trường không khí có tác động xấu đối với sức khoẻ con người (đặc biệt là gây ra các bệnh đường hô hấp), ảnh hưởng đến các hệ sinh thái và biến đổi khí hậu (hiệu ứng "nhà kính", mưa axít và suy giảm tầng ôzôn),... Công nghiệp hoá càng mạnh, đô thị hoá càng phát triển thì nguồn thải gây ô nhiễm môi trường không khí càng nhiều, áp lực làm biến đổi chất lượng không khí theo chiều hướng xấu càng lớn, yêu cầu bảo vệ môi trường không khí càng quan trọng.

>> Xem thêm: Một vài loại cây có tiềm lực xử lý ô nhiễm môi trường

Nguyên nhân ô nhiễm không khí

Ô nhiễm không khí do yếu tố tự nhiên

Do các hiện tượng tự nhiên gây ra: núi lửa, cháy rừng, bão bụi, hay quá trình phân huỷ, thối rữa xác động – thực vật tự nhiên… Đây là nguyên nhân khách quan nên rất khó dự báo và ngăn chặn.

Ô nhiễm không khí do yếu tố con người

+ Ngành công nghiệp: Đây là nguồn gây ô nhiễm lớn nhất do con người gây ra. Quá trình gây ô nhiễm là quá trình đốt cháy các nhiên liệu hóa thạch như than, dầu, khí đốt tạo ra các chất khí độc hại (CO2, CO, SO2, NOx, các chất hữu cơ chưa cháy hết: muội than, bụi). Nguồn công nghiệp có nồng độ độc hại cao, tập trung ở một không gian nhỏ, và tùy thuộc vào quy mô sản xuất và nhiên liệu sử dụng thì lượng chất độc hại và loại chất độc hại sẽ khác nhau.


+ Giao thông vận tải: Đây cũng là nguồn gây ô nhiễm lớn đối với không khí, đặc biệt là ở khu đô thị và khu đông dân cư. Quá trình đốt nhiên liệu động cơ tạo ra các chất khí độc hại làm ảnh hưởng đến không khí như CO2, CO, SO2, NOx, Pb, CH4…

+ Sinh hoạt: Chủ yếu do hoạt động đun nấu sử dụng nhiên liệu tạo ra các khí độc hại gây ô nhiễm cục bộ trong hộ gia đình và các hộ xung quanh.

Tại sao ô nhiễm dạng hạt hay bụi lại nguy hiểm?

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, những hạt có đường kính bé hơn 10 µm (PM10) là những hạt có thể bị con người hít vào khi thở và chúng sẽ tích tụ trên phổi. Trong khi đó những hạt có đường kính bé hơn 2.5 µm (PM2.5) là những hạt đặc biệt nguy hiểm bởi vì chúng xâm nhập trực tiếp vào các túi phổi, một số hạt còn có khả năng xâm nhập vào hệ tuần hoàn.


Theo số liệu cập nhật năm 2016 của Tổ chức Y tế thế giới WHO, trong năm 2012:

ô nhiễm không khí ngoài trời có liên quan đến:

– 72% các ca tử vong sớm do bệnh tim thiếu máu cục bộ và đột quỵ
– 14% các ca tử vong là do bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và viêm đường hô hấp cấp,
– và đặc biệt có 14% các ca tử vong là do ung thư phổi gây ra.

Trong một nghiên cứu khác của đại học Birmingham và đại học Hong Kong từ năm 1998 đến 2011 cho thấy cho thấy cứ tăng mỗi 10 microgam trên mét khối (μg /m3) phơi nhiễm với PM2.5, nguy cơ tử vong do ung thư tăng 22%, trong đó:

– 42% nguy cơ tử vong do ung thư ở đường tiêu hóa
– 35% nguy cơ tử vong do ung thư gan, ống mật, túi mật và ung thư tuyến tụy
– 80% nguy cơ tử vong do ung thư vú (ở phụ nữ)
– 36% nguy cơ tử vong vì ung thư phổi (ở nam giới)


>> Xem thêm: 4 ngành công nghiệp gây ô nhiễm nguồn nước

Ô nhiễm không khí trong nhà cũng có ảnh hưởng to lớn đến sức khỏe:

Trong năm 2012 có 4.3 triệu người chết mỗi năm do các bệnh liên quan đến ô nhiễm không khí trong nhà và chủ yếu là do khói thuốc lá và sử dụng nhiên liệu để nấu ăn.Trong số các ca tử vong:


– 12% là do viêm phổi
– 34% đột quỵ
– 26% bệnh tim thiếu máu cục bộ
- 22% bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)
– 6% là do ung thư phổi.

Trong đó khoảng 17% các trường hợp tử vong sớm do ung thư phổi ở người lớn là do tiếp xúc với nguồn ô nhiễm không khí từ việc sử dụng các loại nhiên liệu rắn như gỗ, than củi hoặc than. Nguy cơ đối với phụ nữ là cao hơn vì đa số họ là người sử dụng các nguồn nhiên liệu này.